6 yaşa kadar cinsellik: Ne zaman, neyi anlatmalı?
Gerçeklik algısı olmayan bebeğin bir yetişkin gibi cinselliği algılaması beklenemez. Cinsel kimliğini tanıması, kendini anlamlandırabilmesi için çocuklarımıza ancak yol gösterici olabiliriz.
Çocuklarla cinselliği konuşurken küçük bilgiler, anlayacağı ifadelerle sözünü ettiğimiz şeyleri sindirmesi için zaman tanıyarak ilerlememiz gerekir. Mümkünse cinsellik ve çocuk hakkında kaynaklar okumalı; çocuklarımızdan bize gelecek sorulara hazırlıklı olmalıyız.
Cinselliğe ilişkin her kavram her yaşta çocuk için farklı anlamlara bürünür ve yavaş yavaş, zamanla algılamasında değişimler gerçekleşir. Genel olarak iki yaşına kadar bir farkındalıktan söz etmek çok da mümkün olmayabilir.
2-3 yaş arası
Bu dönemde kendisinin kız ya da erkek olduğunun bilincinde olan çocuk, yavaş yavaş karşısındakinin de kız ya da erkek olup olmadığının farkına varır. Ancak yine de bir kız ile bir erkeğin arasındaki farkları bilemez. Bu dönemde çocuklar çıplak olmayı çok severler; çıplaklıkla ilgili herhangi bir öğretiyi algılayabilecek yaşta olmadıklarından bunu doğal karşılarlar.
Bu dönemde kız ve erkek olma olgusu üzerine basit konuşmalar yapılabilir.
3-4 yaş arası
Bu dönemde çocuklar cinsel organlarını keşfederler. Kızlar kızlara özgü bir cinsel organ olduğunu, kendilerinkinin erkeklerinkinden farklı olduğunu bilir. Erkek çocuklar da aynı algıya sahip olurlar. Merak duyguları artar ve sorular sormaya başlarlar. Ancak sordukları soruların hiçbiri cinsellikle ilişkili değildir, merak ettikleri şey kız ve erkek olmanın farklarıdır.
Bu dönemde yine kız ve erkek olmanın farklarından, fiziksel özelliklerimizden bahsedilebilir. Tuvalet eğitiminin alındığı dönem de olması itibarıyla organların işlevleri basitçe anlatılabilir.
4-6 yaş arası
En çok merak ettikleri konunun başında bebeğin nereden geldiği sorusu vardır. Bebeğin anne karnında büyümesinden ve sonra doğmasından bahsedilebilir.
Yine bu zamanlarda kadın-erkek ilişkilerine yoğunlaşan çocuk özellikle anne ve babasının arasındaki ilişkiyi merak eder. Karşı cinse; yani kızların babalarına, erkeklerin de annelerine aşık gibi davrandıkları, sahiplendikleri, paylaşmak istemedikleri görülebilir. Anne ve babanın bu gibi durumlarda rol model olmaları, çocuğun anne ve babası olarak buna uygun davranmaları, “aşık” bir çocuğa aynı şekilde tepki vermek yerine neden aşık olamayacaklarını açıklamaları, çocuklarını kendi odalarında yatırmaları, anne-baba-çocuk rollerinin neler olduğunu basit bir dille sıkça anlatmaları gerekir. Yine hem bu dönemde hem de daha sonrasında çocuklara “Aşkım, sevgilim” gibi hitaplardan kaçınmak gerekir; kafa karıştırıcı bu hitapları uzmanlar kesinlikle önermiyor.
Bu dönemlerde kendi bedeninin farkına varan çocuk onunla daha çok ilgilenebilir ve bedeniyle neler yapabileceğini merak eder. Bu dönemde bedene dokunmaya, mastürbasyona rastlanabilir. Çok sık olmadığı sürece normal karşılanır. Ancak sık olduğu düşünülüyorsa doktora danışmak gerekir.
Bunları yapın;
- Her şeyi merak ettiği kadarıyla anlatın. Fazla bilgi vermekten kaçının.
- Yaşına uygun bir şekilde anlatın.
- Çıplaklığın doğal olduğunu ancak kendimize özel bir özellik olduğunu anlatın.
- Vücudumuzun bize ait olduğunu, başkalarının özel yerlerimize dokunmaması gerektiğinin yavaşça altını çizin.
- Her türlü sorusunda yanında olduğunuzu, ona cevapları vereceğinizi sürekli bilmesini sağlayın.
- Ebeveyn farkı göz etmeyin; kız çocuklarına bilgiyi anne, erkek çocuklarına da baba vermelidir diye bir kural yok.