Uyku Uyuyamama Hastalığı (insomniya)

• Benzodiazepin ve z-ilaç çekilmesi
• Depresyon
• Travma sonrası stres bozukluğu
• Obstrüktif uyku apnesi sendromu
• Uyku bozuklukları - vardiyalı çalışma ve jet lag

Ne yapmalıyım?

• Uykuyu iyileştirmeye yönelik kendi kendine yardım önlemleri genellikle şunları içerir:
  • Yatağa yatmak ve uyanmak için sabit zamanlar belirlemek (ve kötü bir gece uykusunun ardından uyumaktan kaçınma)
  • Yatmadan önce rahatlama
  • Rahat bir uyku ortamının sağlanması: çok sıcak, soğuk, gürültülü veya parlak olmayan
  • Gün içinde ufak tefek uyuklamalardan/şekerleme yapmaktan kaçınmak
  • Yatmadan 6 saat önce kafein, nikotin ve alkolden kaçınmak. Kafeinden tamamen kaçınmayı düşünün.
  • Yatmadan 4 saat önce egzersizden kaçınmak (daha erken egzersiz faydalıdır)
  • Yatmadan kısa bir süre önce ağır bir yeme yemekten kaçınma
  • Gece boyunca saati izlemekten veya saati kontrol etmekten kaçınmak
  • Sadece yatak odasını uyku ve cinsel aktivite için kullanmak
• Gündüz uykulu hissettiğinizde, araba kullanmaktan kaçınmalısınız.

Hangi ilacı kullanmalıyım?

• Uyku sırasında ciddi sorunlar yaşıyorsanız, doktorunuz kısa süreli bir hipnotik ilaç yazabilir (örn: benzodiazepin (temazepam, loprazolam veya lormetazepam dahil) veya z-ilacı (zolpidem, zopiklon veya zaleplon).
• 55 yaşın üzerinde uzun-süreli insomniyaya sahipseniz ve eğer daha önce kendi kendine yardım yöntemleri veya psikolojik terapi işe yaramadıysa, doktorunuz modifiye salımlı melatonin denilen bir ilacı reçete edebilir.

Doktora gitmem gerekli mi?

• Gerekli değildir. Bazı durumlarda, uyuyamama hastalığı (insomniya) hızlı bir şekilde geçebilir. Bununla birlikte, insomniyanın birkaç günden fazla sürmesi ve yaşam kalitenizi etkilemesi durumunda, doktorunuzu görmek için randevu alabilirsiniz.

Uyku uyuyamama hastalığı (insomnia) nedir?

• Uyuyamama hastalığı (insomniya), uyumak için yeterli zaman ve fırsata sahip bir kişinin uykuya dalmada ve uyku halinde kalmada zorlanması, erken uyanma veya ferahlatıcı olmayan bir uyku yaşamasıdır.
• İnsomniya; zayıf konsantrasyon, duygu durum bozukluğu ve gündüz yorgunluğu gibi gündüz işlevlerinin bozulmasına neden olur.
• İnsomniya nedenine göre şöyle sınıflandırılabilir:
  • Birincil insomniya başka bir hastalık veya durumdan kaynaklanmaz. Bir insanın uyku ortamında tamamen rahatlayamıyor olması nedeniyle olabilir. Sıklıkla stresli bir olaya tepki olarak başlar ancak olayın çözümüne rağmen devam eder.
  • İkincil insomniya ise tıbbi veya psikiyatrik hastalıklar, ya da uyuşturucu ve kötü madde kullanımı gibi başka bir durumdan kaynaklanmaktadır.
• İnsomniya ne kadar sürdüğüne göre kategorize edilebilir.
  • Kısa süreli insomniya 1 ve 4 hafta arası sürer.
  • Uzun süreli (veya kalıcı) insomniya 4 hafta veya daha fazla sürer.
• İnsomniya İngiltere’de her 3 kişiden 1’ini etkilemektedir.
• Normal uykuyu neyin oluşturduğuna dair standart bir tanım yoktur.
• Uykuya dalma süresi genellikle 30 dakikadan az olarak kabul edilir.
• Uyku düzenleri yaşa göre değişir; yaşlılıkla birlikte uyanma sayısı artar ve muhtemelen normal vücut değişiklikleri nedeniyle toplam uyku süresi azalır.

Uykusuzlukta ne yapmalıyım?

• Uyku kalitesini arttırmak için kendi kendine yardım önlemlerini kullanın.
• Eğer semptomlar yaşam kalitenizi etkiliyorsa veya uzun dönemli bir soruna dönüştüyse tıbbi yardım alın.

Aile hekimi/doktor ne yapacak?

• Doktor semptomlarınızı soracak ve uyku sorununuzun alttında yatan bir sebep olup olmadığını belirlemeye çalışacaktır.
• Doktor, uyku apnesi, sirkadyen ritim bozukluğu, parasomniya veya narkolepsi gibi bir uyku bozukluğunun olabileceğini düşünürse, sizi uyku kliniğine ya da uyku konusunda uzman bir uzmana yönlendirir.
• Altta yatan sebep net değilse, doktor sizden en az 2 hafta uyku günlüğü tutmanızı isteyebilir. Bir uyku günlüğü şunları kayıt altına almaktadır:
  • Yatma zamanı ve kalkma zamanı
  • Uykuya dalma süresi ve gece uyanma bölümlerinin sayısı ve süresi
  • Gündüz yorgunluğu ve uyuklama dönemleri
  • Yemek saatleri, alkol tüketimi, kafein tüketimi ve egzersiz veya stres gibi gün boyunca olan önemli olaylar
  • Her gece uyku kalitesinin derecelendirilmesi (1'den 5'e, burada ‘1’ çok zayıf ve ‘5’ ise çok iyi şeklindedir).
• Doktor, bu yazıda da ana hatları ile verilen kendi kendine yardım önlemlerini size bildirecektir.
• Doktor, gündüz aşırı uykulu bir kişi için bazen hipnotik bir ilacın ('uyku tableti') kısa süreli bir dozunu (genellikle 2 haftadan az) yazabilir.
• İnsomniya, dört hafta veya daha uzun süre devam ederse, doktor size bilişsel davranışçı terapi veya iyi uyuma alışkanlıklarını yeniden kurmada yardımcı olabilecek diğer psikolojik terapiler için başvurabilir.
• 55 yaş üstü kalıcı insomniyaya sahip kişiler için, doktor modifiye salımlı melatonin adı verilen bir ilaç yazabilir.
• Yazılan tedavilere ve müdahalelere rağmen uykusuzluğunuz devam ederse, sizi uyku kliniğine veya uyku tıbbı uzmanlığına sahip bir uzmana yönlendirir.

Uykusuzluğun tekrar etmesini önlemek için ne yapabilirim?

• Bir süre uykusuzluğunuzdan kurtulduktan sonra, iyi uyku düzenini korumak için özetlenen kendi kendine yardım yöntemlerini kullanmaya devam etmelisiniz.