Çocuklarda Davranış Bozukluğu

• Dikkat eksikliği hiperaktivite bozukluğu (DEHB)
• Bipolar bozukluk
• Depresyon
• Çocuklarda depresyon

Davranış bozuklukları için hangi tedaviler mevcuttur?

• Davranış bozukluğu olan çocuklar ve gençler için ilaç tavsiye edilmemektedir.
• Siz ve aileniz psikolojik yardım almalısınız. Terapinin türü sizin veya çocuğunuzun yaşına bağlı olacak değişebilir.
• Psikolojik yardım, ebeveyn eğitim programları, koruyucu aile veya koruyucu ebeveyn eğitimi, çocuk odaklı programlar veya diğer girişimleri gerektirir.
  • Çocuğunuz 11 yaşın altındaysa, ebeveyn eğitimi genellikle en uygun tedavi yöntemidir.
  • 9 yaşın üzerindeki çocuklarda ise çocuk odaklı programlar düşünülebilir.

Doktora gitmem gerekir mi?

• Siz veya çocuğunuz anti-sosyal davranış belirtileri gösteriyorsanız bir doktora gitmelisiniz.
• Aşağıdaki durumları gösteriyorsanız doktorunuz siz veya çocuğunuz için, Çocuk ve Ergen Zihinsel Sağlık Hizmetinden (CAMHS) randevu alacaktır (editörün notu: Türkiye’de bulunmamaktadır);
• Siz veya çocuğunuzda depresyon, DEHB veya otizm varsa
• Siz veya çocuğunuzun bir öğrenme engeli varsa
• Siz veya çocuğunuzun madde bağımlılığı varsa

Davranış bozukluğu nedir?

• Davranış bozukluğu, birkaç ay veya daha uzun süre devam eden anti-sosyal davranışlardır.
• Davranış bozukluğu olan bir çocuk ya da genç, sürekli olarak başkalarına rahatsızlık veren agresif davranışlar sergiler.
• Davranışları şunları içerir;
• Aşırı kavga veya zorbalık
• Hayvanlar veya diğer insanlara zulüm
• Eşyalara şiddetli tahribat
• Ateş yakmak
• Çalmak
• Sürekli yalan söylemek
• Okuldan kaçmak
• Evden kaçmak
• Alışılmadık derecede öfke nöbetleri
• Kasıtlı kışkırtıcı davranış
• Israrcı ve sert itaatsizlik
• Davranış bozuklukları genellikle üç yaşından sonra teşhis edilir.

Davranış bozukluğunun bir başka tipi olarak adlandırılan karşı gelme bozukluğu ise 10 yaşına kadar küçük çocuklarda görülür ve daha hafiftir.
Davranışları şunları içerir;

• Aniden ve hızlı kontrolden çıkmak
• Genellikle yetişkinler ile tartışmaya girmek
• Evde veya okulda kuralları göz ardı etmek veya karşı çıkmak
• Başkaları yanlış ya da hatalı davranış yaptığında hemen ve hızlı bir biçimde suçlamak
• Genellikle başkalarını rahatsız etmek ve kolayca sinirlenmek
• Öfkeli, kibirli veya itici olmak
• Davranış bozuklukları, çocuklukta görülen en yaygın zihinsel bozukluklardandır.
• 5 ile 15 yaşları arasındaki 100 çocuktan yaklaşık 5 tanesinde davranış bozukluğu görülebilmektedir.

Davranış bozukluğuna yol açan başlıca sebepler nelerdir?

• Davranış bozukluğu erkeklerde kızlara nazaran 2.5 kat daha fazla görülür.
• Aşağıdaki durumlardan herhangi birine sahipseniz, davranış bozukluğu olma olasılığınız muhtemeldir.
  • Ortalama zekadan daha düşük bir zekanız varsa
  • Öğrenme ve okuma güçlüğü çekiyorsanız, takdir gören sosyal davranışları öğrenmede güçlük çekiyorsanız
  • Dikkat eksikliği hiperaktivite bozukluğunuz veya zihinsel problemleriniz varsa
• Davranış bozukluğu olasılığınızı artıran bir takım ailevi nedenler de vardır. Bunlar;
• Bir ebeveyn, erkek ya da kız kardeşte davranış bozukluğu varsa
• Fiziksel veya cinsel istismara uğradıysanız
• Koruyucu aile ile yaşıyorsanız ve sürekli ev değiştiriyorsanız
• Büyürken ihmal edilmişseniz veya ebeveynleriniz size karşı sert ve tutarsız davrandıysa
• Ebeveynlerinizin sorunlu ve şiddet içeren bir evliliği varsa
• Aileniz yoksulsa
• Davranış bozukluğu olma olasılığınızı arttıran diğer nedenler;
• Zorbalığa uğramak
• Fiziksel veya cinsel istismar
• Zorluk çıkartan diğer gençler ile bir arada olmak
• Uyuşturucu kullanımı

Doktor / sağlık uzmanı ne yapacak?

• Doktorunuz sizi veya çocuğunuzu bir uzmana yönlendirecektir.
• Doktorunuz sizden ve ailenizden psikolojik yardım seanslarına katılmanızı isteyecektir, terapinin türü yaşınıza bağlıdır.

Aşağıda belirtilen durumlarda doktorunuz sizin için Çocuk ve Ergen Zihinsel Sağlık Hizmetinden (CAMHS) randevu alacaktır;

• Depresyon, DEHB veya otizminiz varsa
• Öğrenme zorluğunuz varsa
• Madde kullanıyorsanız

Uygun psikolojik yardım türleri nelerdir?

• Ebeveyn eğitim programları- genellikle 3 ile 11 yaş arası çocuklara sunulmaktadır.
• Grup ebeveyn eğitim programlarındaki bir grupta 10-12 aile bulunur.
• Ebeveynlerin, 90 ile 120 dakika arasında süren 16 seansa katılmaları istenir.
• Bu oturumlarda ebeveynlik becerileri, modelleme, prova ve geribildirim yöntemleri kullanılarak geliştirilir.
• Bireysel ebeveyn eğitim programları genellikle grup oturumlarına katılamayan çocukların velilerine veya ağır ve karmaşık sorunları olan çocukların ebeveynleri için kullanılmaktadır.
• Mümkünse her iki ebeveynden de katılmaları istenir.
• Yaklaşık 60-90 dakika süren 10 seans yapılır. Grup ebeveyn eğitiminde olduğu gibi, ebeveynlik becerileri, modelleme, canlandırma ve geribildirim kullanılarak geliştirilir.
• Çocuğa bakmakla yükümlü kişi veya koruyucu ailenin eğitimine teşvik edilmesi - bunlar genellikle 3 ila 11 yaş arasındaki çocuklara sunulmaktadır.
• Genellikle 8 ila 12 kişilik oturumlar yapılır.
• Oturum normal olarak 90 ile 120 dakika arasında süren 12-16 toplantıdan oluşur.
• Çocuğa bakmakla yükümlü kişi ya da koyucu ailenin (mümkünse ailedeki herkesin) oturumlara katılmaları beklenir.
• Ebeveyn beceri modelleme, prova ve geribildirim kullanılarak geliştirilir.
• Çocuk odaklı programlar - Bunlar genellikle 9 ile 14 yaş arası çocuklara sunulmaktadır.
• Bu gruplar, sosyal ve bilişsel problem çözme ve programlar yaklaşık 2 saat süren 10-18 haftalık toplantılardan oluşur.
• Bu oturumlar davranışları iyileştirmek için bilişsel-davranışsal problem çözme modelini kullanırlar. Davranışları düzeltmek için bir de prova ve geri bildirimler kullanılır.
• Çoklu yöntemli programlar - Bunlar genellikle 11 ve 17 yaş arası gençlere sunulmaktadır.
  • Özel eğitimli durum yöneticisi size ve ailenize yoğun bir destek sağlar.
  • Programda size, ailenize ve okulunuza destek/müdahale sağlanır. Bu müdahaleler ayrıca adalet ve ceza sistemi ile toplumum geniş bir kısmına da destek sağlar.
  • Genellikle bu oturumlar en fazla beş ay boyunca haftada üç ila dört toplantı şeklinde gerçekleşir.

Çocuklarda ve Gençlerde Tavır-Davranış Bozukluğu Hayatı Nasıl Etkiler?

• Bu bozukluğa sahip bir kişi için: yetişkin olduğunuzda siz veya çocuğunuzun anti-sosyal davranışa sahip olma ihtimali yüksektir.
• Sizin veya çocuğunuzun davranış bozukluğu 10 yaşından sonra geliştiyse, anti-sosyal davranış 20 yaşların başlarında büyük olasılıkla duracaktır.
• Siz veya çocuğunuzun davranış bozukluğu 10 yaşından önce geliştiyse, sizin veya çocuğunuzun yetişkinliğinde de devam edecek ciddi sorunlar yaşanacaktır, örneğin:
  • Saldırma, ağır bedensel zarar, hırsızlık, araba suçları, dolandırıcılık gibi şiddetli ve şiddet içermeyen suçlar
  • Antisosyal kişilik, alkol ve madde bağımlılığı, kaygı, depresyon, kasıtlı kendine zarar verme ve intihar vakaları ve psikiyatri hastanesine yatırılma
  • Düşük sınav sonuçları, devamsızlık ve erkenden okulu terk etme, daha az mesleki yeterlilik.
  • İşsizlik, daha kısa sürede yapılan işler, statüsü ve geliri düşük işler, yüksek yardım ve refah talebi.
  • Düşük sayıda arkadaş (ya da hiç), akrabalar, komşularla ya da herhangi bir sosyal grupla az ilişkide olma,
  • Kısa ömürlü, şiddet içeren ilişkiler; partnerlerin de genellikle anti-sosyal olması
• Aşağıdakiler durumlar mevcutsa, yukarıdaki bu ciddi sorunların olma olasılığı daha da fazladır:
• Sizin veya çocuğunuzun davranışı şiddetli, sık sık ve değişken ise,
• Sizin veya çocuğunuzda hiperaktivite ve dikkat sorunları varsa,
• Sizin veya çocuğunuzda zeka geriliği varsa,
• Sizin ebeveyniniz suç işlemiş veya alkolü kötüye kullanmış ise
• Siz veya çocuğunuz, sıkı ve tutarsız bir ortamda yetiştiyse, eğer ebeveyniniz sürekli sizi eleştirdiyse, ve sizi iyi koruyup kollamadıysa veya ebeveyniniz size duygusal olarak yakınlık kuramadıysa,

Siz veya çocuğunuz okulları iyi olmayan ve kötü bir mahallede düşük gelirli bir aileye mensup iseniz yukarıdaki problemlerin olma olasılığı daha fazladır.