El, Ayak ve Ağız Hastalığı

• Aftöz ülse

Ne yapmalıyım?

• Ağrı ve ateş semptomlarını azaltmak için parasetamol veya ibuprofen kullanın. Ağrı kesici jeller, ağız gargaraları ve spreyleri ağızdaki ülserlerin ağrısını azaltabilir. Bunların hepsi eczanelerde kolaylıkla bulunabilir.
• Ilık deniz suyu içeren gargara ağızdaki ülserlerin rahatlaması için kullanılabilir fakat gargarayı yutmamaya dikkat edin.
• Yeterince sıvı aldığınızdan emin olun. Susuzluk belirtileri gösteren çocuklara dikkat edin. Azalan idrar seviyesi, halsizlik/uyuşukluk ve soğuk eller ve ayaklar bunu işaret edebilir.
• Eğer ağız ülserleri acı vericiyse yumuşak gıdalar iyi bir seçenek olabilir.

Hangi ilacı kullanmalıyım?

• Ağrı ve ateş semptomlarını azaltmak için parasetamol veya ibuprofen kullanın. Bunların hepsini eczanelerde kolaylıkla bulabilirsiniz. Ağrı azaltma - hafif-orta düzeyde ağrı bölümüne bakınız.
• Lidokan, kolin salisilat ve benzidamin gibi ağrı kesici içeren jeller, ağız gargaraları ve spreyler ağız ülserleri için kullanılabilir. Bunların hepsi eczanelerde kolaylıkla bulunabilir ama bazıları çocuklar ve hamileler için uygun olmayacağı için satın almadan önce eczanenize danışın.

Doktora gitmem gerekli mi?

• El, ayak ve ağız hastalıları genellikle birkaç gün içerisinde kendi kendisine geçen ve doktora gitmenize gerek kalmayan hafif bir hastalıktır.
• Eğer semptomlar ciddiyse veya çocuklar azalan idrar, halsizlik/uyuşukluk ve soğuk el ve ayaklar gibi susuzluk belirtisi gösteriyorsa tıbbı yardım almalısınız.

El, ayak ve ağız hastalığı nedir?

• El, ayak ve ağız hastalığı  viral enfeksiyonlardır.
• El, ayak ve ağız hastalığı genellikle çocukları etkiler ve hastalığa karşı bağışıklık geliştirmiş kişilerde oldukça nadiren görülür. Genel olarak el, ayak ve ağız hastalıları 10 yaşından küçük çocukları etkiler ama en sık olarak 4 yaşından küçük çocuklarda görülür. Küçük çocukların semptomları daha ağırdır.
• Yetişkinlerin çoğu, çocukluğunda bu hastalığı geçirdiği için el, ayak ve ağız hastalığına karşı bağışıklık kazanmıştır. Yine de yetişkin vakaları da görülmektedir. Yetişkinler bu hastalığı geçirdiklerinde semptomlar daha ağır olur.
• El, ayak ve ağız hastalığı hayvanlardan geçmez. Hayvanlardaki ayak ve ağız hastalığı ile ilişkili değildir.,
• El, ayak ve ağız hastalığı iki tür virüs nedeniyle ortaya çıkabilir.
  • El, ayak ve ağız hastalığı vakalarının çoğunluğu virüs kaynaklıdır ve hafif bir hastalığa neden olur.
  • Nadiren virüs kaynaklı el, ayak ve ağız hastalığı merkezi sinir sistemini etkileyen komplikasyonlara neden olur.
• Kişise el, ayak ve ağız hastalıları enfeksiyonu başladıktan sonra semptomlar 3-5 gün içerisinde çıkar.
• el, ayak ve ağız hastalıları bulaşıcıdır ve yayılma yöntemleri şu şekildedir:
  • Enfekte olan kişinin burun ve boğaz sıvıları ile temas, örneğin öksürme ve hapşırma.
  • Kabarcıklardaki sıvı ile doğrudan temas.
  • Enfekte olmuş kişilerin dışkılarını yutmak (bez değiştirdikten sonra yıkanmamış elin ağızla teması).
• El, ayak ve ağız hastalıları salgınları genellikle kreş, ana okulu ve okullarda çocuk grupları arasında yaygındır. el, ayak ve ağız hastalılarının aile içerisinde yayılması oldukça sık gözlenir.

Benim veya çocuğumun el, ayak ve ağız hastalılarını kapma olasılığı ne arttırır?

• El, ayak ve ağız hastalığı genellikle yetişkinlerden ziyade ana okuluna giden çocuklarda yaygındır çünkü çocukların bağışıklık geliştirme olasılığı daha azdır.
• El, ayak ve ağız hastalıları kişiler arasında kolaylıkla yayılır ve bu nedenle ailede bir kişide hastalık varsa diğerlerinin de hastalık kapma olasılığı oldukça yüksektir.

Çocuğumda (bende) el, ayak ve ağız hastalıları olduğunu nasıl anlarım?

• El, ayak ve ağız hastalığı genellikle hafif bir hastalıktır ve şu semptomlar görülebilir:
  • Boğaz ağrısı.
  • Artan ateş.
  • Ağız, dil, yanak içleri, dudak ve boğazda hassas kabarcıklar.
  • El ve ayaklarda kızarıklık. Ellerin üstünde, parmakların yanında topukların kenarında çıkan kızarıklıklar. Kalça ve kasık bölgesinde de kızarıklık görülebilir.
• Kızarıklık ve ülser oluşmadan önce ilk semptomlar arasında ateş (genellikle 38-39°C), genel halsizlik, iştah kaybı, öksürük, karın ağrısı ve ağız ağrısı vardır. Bazı durumlar kusma da görülür.

Çocuğumda (bende) el, ayak ve ağız hastalıları varda ne yapmalıyım?

• Ağrı ve ateş semptomlarını azaltmak için parasetamol veya ibuprofen kullanın. Ağrı kesici jeller, ağız gargaraları ve spreyleri ağızdaki ülserlerin ağrısını azaltabilir. Bunların hepsi kolaylıkla bulunabilir.
• Yeterince sıvı aldığınızdan emin olun. Susuzluk belirtileri gösteren çocuklara dikkat edin. Azalan idrar seviyesi, halsizlik/uyuşukluk ve soğuk eller ve ayaklar bunu işaret edebilir.
• Kişilerden geçmesini önlemek için:
  • Enfekte olan kişi ile yakın temastan kaçının.
  • Enfekte olan kişinin tuvaletten sonra ellerini yıkadığından ve kuruladığından emin olun.
  • Enfekte olan kişinin hapşırma ve öksürme sırasında ağzını ve burnunu kapadığından emin olun. Burun ve ağız tek kullanımlık peçete ile silinmeli ve sonrasında eller yıkanmalıdır.
  • Bez ve peçeteleri tutarken dikkat edilmelidir.
  • Kıyafetler, çarşaflar ve havlular çamaşır makinasının sıcak programında yıkanmalıdır.
  • Bardak, çatal-bıçak, havlu ve kıyafet paylaşımından kaçınılmalıdır.
  • Kabarcıklar patlatılmamalıdır çünkü içerisinde sıvı enfeksiyonu yayabilir.

Doktor/sağlık uzmanı ne yapacak?

• Doktor semptomlarınızı soracak ve muayeneye devam edecektir.
• Eğer doktor semptomlara yol açanın el, ayak ve ağız hastalıları olduğundan emin değilse boğaz, kabarıklıklar veya rektal bölgeden test örnekleri alabilir.
• Doktor el, ayak ve ağız hastalıları tedavisi için kendinizin alabileceği önerileri verecektir.
• Doktor eğer semptomlar kötüleşirse veya çocuklarda susuzluk belirtileri olursa iletişim kurmayı önerecektir.
• Ciddi anlamda susuzluk belirtisi gösteren çocuklar veya merkezi sinir sistemi sorunları gibi el, ayak ve ağız hastalıları komplikasyonlarında hastaneye yatış gerçekleşecektir.

El, ayak ve ağız hastalığı nelere neden olabilir?

• El, ayak ve ağız hastalılarının çoğunluğu tam olarak iyileşir.
• Ağız ülserleri ve derideki kızarıklıklar tedavi olmadan 7-10 gün içerisinde geçer.
• El, ayak ve ağız hastalıları komplikasyonları oldukça nadirdir.
  • Susuzluk ağızdaki ülserler ve boğaz ağrısı nedeniyle en sık görülen komplikasyondur.
  • El, ayak ve ağız hastalılarının yol açtığı kızarıklık bakteriden kaynaklıdır. Antibiyotik tedavisi gerektirebilir.
  • Çok nadiren virüs kaynaklı el, ayak ve ağız hastalığı merkezi sinir sistemini etkileyen komplikasyonlara neden olur. Bu komplikasyonlar viral menenjit ve beyin iltihabı olabilir.
    • Viral menenjit bakteriyel menenjitten daha hafiftir ve tam iyileşme genellikle 2 hafta içerisinde gerçekleşir. Beyin iltihabı oldukça ciddidir ve ölüm ve uzun dönemli sorunlara yol açabilir.

El, ayak ve ağız hastalığının tekrarlamasını önlemek için ne yapabilirim?

• Eğer kişi el, ayak ve ağız hastalılarını bir kere geçirirse bağışıklık kazanması olasıdır. Fakat el, ayak ve ağız hastalıları birden fazla virüs nedeniyle ortaya çıktığı için, bir önceki hastalık tam anlamıyla bir bağışıklık sağlamaz.

El, ayak ve ağız hastalılarında nasıl bir uygulama düşünmem gerekiyor?

• Okula gitmeyin
  • El, ayak ve ağız hastalıları olan çocuklar hasta oldukları sürece okula ve kreşe gitmemelidir. Çocuklar iyi hissedene kadar okuldan uzak tutulmalıdır. Çocuğun iyi olduğunu düşünmek için son kabarcığın yok olmasını beklemeye gerek yoktur.
• Hamilelik
  • El, ayak ve ağız hastalılarının fetüs üzerinde bilinen bir etkisi yoktur.
  • İdeal olarak hamile olan kadın doğum zamanına kadar el, ayak ve ağız hastalıları olan kişilerle temastan kaçınmalıdır. Eğer evde birinde el, ayak ve ağız hastalıları varsa, hastalığın geçmesini engellemek için önlemler alınmalıdır. Bu şekilde annenin virüsü taşıyıp bebeğe geçirmesi engellenir.