İyi Hazırlanmamış Gıdalar ve Konserveler Yüzünden Zehirlenmelere Dikkat!

Annelerin en büyük endişelerinden biri gıda zehirlenmesi. Yaz gelmesiyle birlikte ısınan havalar gıda zehirlenmelerinin artmasına yol açıyor. Açıkta satılan kimi yiyecekler, çiğ etler, iyi yıkanmayan meyve ve sebzelere, dondurmaya özellikle dikkat etmek gerekiyor. Kışın ise özellikle evde yapılan konserveler (özellikle domates sosu ve acı sos), eğer dikkatli yapılmazsa ölümcül olabiliyor.

Memorial Ankara Hastanesi Çocuk Sağlığı ve Hastalıkları Bölümü’nden Uz. Dr. Sami Akbuğa, “Gıda zehirlenmeleri, bakteriler veya toksinlerle bulaşma olmuş yiyecek veya içeceklerin tüketilmesi sonucunda meydana gelmektedir. Çok sık olmamakla birlikte gıda zehirlenmelerine kimyasal kaynaklı toksinler veya böcek ilaçları da neden olabilmektedir. Yiyecek veya içeceklerde bakteri ürediğini anlamak, çoğu zaman zordur. Görüntü, koku ve tatta herhangi bir değişiklik olmaksızın bakteri üremiş olabilir.”

İyi pişmemiş, iyi yıkanmamış veya mikrop taşıyan ve gıdayı hazırlarken hijyen kurallarına uymayan kişilerin ellerinden hazırlanmış yiyecekler nedeniyle bulaşma sık olmaktadır. Gıda zehirlenmesinin en yaygın nedenleri; çiğ kümes hayvanları, pastorize edilmemiş süt, kırmızı et ve arıtılmamış su aracılığı ile bulaşan Kampilobakter mikrobudur. Ardından Salmonella, Listeria, E.koli gibi diğer bakteriler gelmektedir.

Salmonella pastorize edilmemiş sütten, yumurta ve çiğ yumurta ürünlerinden, çiğ etten ve kümes hayvanlarından bulaşmaktadır.

Milyonlarca bakteri…

Bazı bakteriler gerekli nem, beslenme, sıcaklık ve zaman koşulları oluştuğunda milyonlarca sayıda üreyebilir.

Gıdanın içerisindeki bakteri sayısı arttıkça, enfeksiyon ve hastalık riski de aynı oranda artar.

Sıklıkla karşılaşılan bakteri türleri; Kampilobakter, E. Koli ve Salmonella’dır.

Gıda zehirlenmesine neden olan mikrobun tipine göre kuluçka süreleri farklıdır.

Mikrobun tipine bağlı olarak, belirtiler 30 dakika ile 12-48 saat içinde meydana gelebilir.

Gıda zehirlenmesi semptomları genellikle 1-3 gün sürer. Şiddetine göre bir haftaya kadar da devam edebilir.

Gıda zehirlenmesinin belirtileri;

Sindirim sistemini iltihabından kaynaklanan kusma
Karın ağrısı
İshal
Ateş ve üşüme
Kanlı dışkılama
Dehidrasyon yani sıvı kaybı
Kas ağrıları
Halsizlik ve bitkinlik
Gıda zehirlenmesi nadiren sinir sistemine de zarar verebilir.

Gıda zehirlenmelerinde en tehlikeli olanlarından birisi de ‘Clostridium botulinum’ bakterisinin fazla üremesi sonucunda oluşan toksin zehirlenmesi, tıbbi adıyla ‘botulizm’. Genellikle ev yapımı konservelerde meydana gelen bu tip zehirlenmelerde sinir sistemi felç olabiliyor, kaslar işlevlerini yitirebiliyor ve buna bağlı olarak da solunum durması ile ölümlü vakalar görülebiliyor.

İlk belirtiler genellikle grip ve faranşit ile karıştırıldığı için geç tehşis konuluyor. Konuşma ve solunum güçlüğü de belirtiler arasında yer alıyor.

Milliyet’in haberine göre son iki yılda Türkiye’de 446 botulizm vakasına bağlı 36 ölüm gerçekleşmiş. Avrupa Birliğinde ise 9 yılda sadece 121 vaka yaşanmış. İstatistikler botulizm’in Türkiye’de büyük bir sorun olduğunu ortaya koyuyor.

Bu bakteri, konservede renk ve tat değişikliği yapmadığı için zehirlenme olasılığı daha fazla. Özellikle pişirilmeden tüketilen acı sos ve domates sosları en büyük riski taşıyan ürünler arasında geliyor.

Peki ne yapacağız?

Botulizm’e yol açan bakterilerin üremesini engellemek için konservelerin çok dikkatli yapılması ve yaptıktan sonra da kontrol edilmesi gerekiyor. Aşağıdaki önemli noktalara dikkat edin:

Özellikle turşu yaparken içerisinde oluşan asitli ortam plastiği eritip zararlı maddeleri konserveye bulaştırabileceği için cam şişe kullanılmalı.
Kullanılan cam şişelerin kapakları her yıl yenilenmelidir.
Eğer konservede bakteri oluşmuşsa, kapağını açarken normalden daha fazla gaz çıkışı olur ve daha çok ses çıkartır. Üründen dışarı sıçrama olabilir.
Kapağa baktığınızda bombeleşme varsa bu içeride fazla gaz birikmesi olduğuna, bu da bakteri üremesine işaret eder. Bu tip ürünleri kesinlikle kullanmamalısınız.
Kapağı kolayca açılan ürünler için de dikkatli olunmalıdır.
Bazı uzmanlar özellikle domates sosu yaparken şişelerin ters çevrilmemesi gerektiğini belirtmekte. Kapakta ince bir şerit halinde bulunan plastik, sıcaklığın etkisiyle eriyebiliyor ve kapağın işlevini iyi yapamamasına yol açıyor.

Gıda zehirlenmelerine dönecek olursak, gıda zehirlenmeleri sanılanın aksine ellerimizi iyi yıkamadığımız için değil, daha çok aşağıdaki nedenlerden dolayı meydana gelmektedir:

Gıdaları iyi bir şekilde pişirmemek (özellikle et)
Pişirilmiş gıdaları iyi bir şekilde muhafaza etmemek (örn. 5°C’nin altında). Uzmanlar özellikle pilav yemeklerinin iyi muhafaza edilmesi konusunda uyarıyorlar.
Pişmiş gıdaları uzun süre dışarıda bırakmak, örneğin pişen tencereyi ocakta uzun süre bekletmek, bakteri üremesi için ideal ortam oluşturuyor.
İshal olan, kusan veya hasta olan bir kişi tarafından temas edilen bir yemeği yemek
Yemek hazırlarken hijyen kurallarına dikkat etmeyerek, bir yere bulaşmış bakteriyi diğer yerlere de bulaştırmak (örneğin, çiğ et için kullandığınız kesme tahtası ile salata hazırlamak gibi)
Ve tabii ki el hijyenine dikkat etmemek diye özetlenebilir.

Tedavi şekli

Doktorunuz çocuğunuzdan laboratuvar testi isteyecektir.

Zehirlenme oluşturmuş gıda üzerinde inceleme yapılabilir.

Her tedavi şekli kişiye özeldir. Eğer siz de gıda zehirlenmesi yaşadıysanız tedaviniz çocuğunuzunkiyle aynı olmayacaktır.

Çocukları gıda zehirlenmelerinden korumak için: