Kreş ve Anaokulu Seçerken Nelere Dikkat Etmeli?

İstinye Üniversitesi Hastanesi Çocuk ve Ergen Psikiyatristi Doç. Dr. Seher Akbaş ile kreş ve anaokulu seçimi üzerine konuştuk.

 

Anne babalar ve okula yeni başlayan çocuklar için stresli sayılabilecek bir dönem. Anne babalar çocuklarının gideceği ilkokul olan kreş veya anaokulunu seçerken öncelikle nelere dikkate etmeli? Kendi çocuklarındaki hangi özelliklere dayanarak okul seçimi yapmalı?

Çocuklar farklı gelişim döneminde farklı özellikler gösterirler. Yine aynı yaş grubunda ve benzer gelişim döneminde olan çocuklar da farklı özellikler gösterebilir. 3-6 yaş dönemi oyun dönemidir. Bu dönemde çocukların inatçılığı, tutturuculuğu azalmış olup, daha paylaşımcı, daha sosyalleşmiş özellik kazanmışlardır. Anne ve babaya benzeme, iyi kötü ayırımı yapma, onların değerlerini (doğruluk, ahlak, iyi olma, paylaşma) öğrenme, kendi kimliğinin çekirdeklerini oluşturma dönemidir. Bu nedenle hem günlük yaşamda anne babalarını taklit ederler hem de oynadıkları oyunda (evcilik, yarışma, araba oyunları, grup oyunları, hayali oyunlar ile) kendi cinsel kimlik ve diğer kimlik özelliklerini şekillendirirler.

Gün boyu yorulmadan oyun oynamak isterler. Oyunlarında arkadaş ararlar. Bu nedenle bu yaş grubu çocukların sadece evde ebeveynleri ile zaman geçirmesi uygun değildir. Bu yaş grubu çocuklar, sosyal etkileşim, oyun, kendi ufak tefek işlerini yaparak pek çok temel kavramı öğrenir, konuşma, sosyal ve motor becerilerini de geliştirirler. Anne baba ilişkisinden arkadaş ilişkisine geçerek, ileride kuracağı ilişki biçimlerinin temellerini de bu dönemde atarlar.

Her çocuğun gelişimsel özellikleri farklı olacağından anne babalar kendi çocuklarının özelliklerine göre kreş ya da anaokulu seçmelidir. Bu okullarda çocuklarının dil, sosyal, motor becerilerinin gelişimi önemlidir. Bu gelişimin en önemli ayağı yaşıtları ile etkileşim içerisinde olması olduğundan, özellikle sosyal etkileşime, oyuna iyi zaman ayıran, yine çocuğun gelişimsel sorun yaşadığı alanlara odaklanarak onları destekleyen programlar oluşturan okullar tercih edilmelidir.

Kimi uzmanlar kreşe / anaokuluna başlama yaşı için 3 erken derken, kimi de kimi kriterler olduğu takdirde bu yaşı uygun görüyor. Siz bu konuda neler söylemek istersiniz?

Henüz dil becerileri yeterince gelişmemiş, tuvalet eğitimini tamamlamamış, inatçı, yeterince sosyalleşmemiş 1-3 yaş grubu çocukların kreşe başlaması için uygun yaş değildir. Kreşe başlamada en önemli özellik çocuğun anne babadan ayrılabilmeyi becerdiği, buna katlanabildiği, sosyalleşmeye başladığı, arkadaşları ile oyun oynamak istediği 3 yaş dönemidir. Yine gelişimsel olarak çocuklar yaşıtlarını arkadan takip etseler bile, kreş ortamının sunduğu, konuşma becerisini geliştirme, oyun oynama, kuralları öğrenme, sosyalleşme, motor becerileri geliştirme gibi nedenlerle bu çocuklarında kreşe başlatılması önerilir.

 

Kreşlere adaptasyon süreçleri, oryantasyon süreleri olması gerekiyor ancak çoğu okul bunu göz ardı ediyor, siz bu konuda ne düşünüyorsunuz?

Kreşe, anaokuluna başlama; çocuklar ve aileleri için aslında yaşamın yeni bir dönemine atılan ilk adımdır. Evden düzenli yapılacak ilk ayrılıktır. Çocuk için anne baba kucağından, bildiği tanıdığı ortamdan, tanımadığı bir ortam, yaşıt ve öğretmenlerinin arasına katılımdır. Hem ebeveynler hem de çocuklar için yeni bir şey olmakla beraber, çocuğun gün boyu oynayacağı dünyayı ve kendisini keşfedeceği, geliştireceği bir ortamdır. Anne babalar ve okul, çocuğun bu yeni ortama uyum sürecini kolaylaştırmalıdır.  Günlerce kreşe başlamayı stresli bir olay gibi anlatmamalıdırlar. Ebeveynler kreşle ilgili bilgi vermeli mümkünse çocuk kreşe başlamadan tanıtmalıdırlar. Yine her gün kreşe gidilmesi gerektiğini açıklamalı, bunda gönülsüz olan çocuklar karşısında kararlı olunmalıdır.

 

Kreşe giden/ gitmeyen çocuklar arasında ne fark var? Aileler neden çocuklarını kreşe göndermeli?

Okul öncesi eğitim alan çocukların gelişim özellikleri, sosyal becerileri, sonraki akademik hayatına uyum ve akademik becerilerinin daha iyi olduğu görülmüştür. Özellikle evde kalan çocukların bilgisayar, televizyon başında daha fazla zaman geçirdiği bu dönemde, kreşin önemi ve çocuğun gelişimine katkısının değeri artmıştır.

 

Bir çocuğa ömür boyu travma yaratmamak, okulu sevdirmek için bu işe asıl başlamalı, çocuğu okul fikrine nasıl hazırlamalı?

Gelişimini normal olan çocukları okula başlatma travma yaratmaz. Özellikle gelişimsel sorun yaşayan, ebeveynlerden ayrılmakta güçlük çeken, özgüveni düşük çocuklar zorlanabilir. Bu çocuklar da uygun destek ve yönlendirme ile bu sorunun üstesinden gelir ve okula devam edebilirler. Uygun yaklaşımlarla okula devam güçlüğü yaşayan, kaygı ve korkuları başlayan çocuklar daha profesyonel destek almalıdırlar.

 

Kreşe uyum göstermediğini fark edersek, ağlama, tepki gösterme, birtakım fiziksel ya da psikolojik belirtiler varsa, ebeveyn olarak bize düşen nedir, okul ne yapmalıdır?

Okula başlama döneminde bazen ebeveynler farkında olmadan çocuklarından ayrılmak istemeyebilirler. Yine çok kaygılı, koruyucu, titiz, çok uyaran, kontrol eden ebeveynlerin çocukları daha kaygılı olabilir. Bu çocuklar evden ya da ebeveynlerinden ayrılmak, okula gitmek istemeyebilirler. Bu durumda ebeveynler de zaman zaman çocuğu okula göndermezlerse sorun daha karmaşık ve inatçı bir hal alabilir. Anne babalarının hangi durumda kendilerini okula göndermediğini öğrenen çocuklar bu yolu, şiddetini artırarak kullanmak isterler. Bu durumda, ebeveynler okula gönderme konusunda kararlı olmalı çocuğu yavaş yavaş okula alıştırmaya uğraşmalıdırlar. Okul yönetimi çocuğa ve aileye destek olmalı, çocuğun alışma döneminde sabırlı olmalı, çocuğa özgü esnek bir tutum sergilemelidir. Sorun devam ettiğinde ve çocuğun kaygıları fazla olduğunda çocuk psikiyatristi desteği almalıdırlar.

 

Hakkında

Doç. Dr. Seher AKBAŞ, 18 Şubat 1969 tarihinde doğmuştur. Lisans öncesi öğrenimlerini tamamladıktan sonra, Trakya Üniversitesi Tıp Fakültesi’nde başladığı tıp eğitimini 1993 yılında tamamlayarak tıp doktoru unvanı almıştır.

2015 yılında Erenköy Ruh ve Sinir Hastalıkları Eğitim Araştırma Hastanesi’nde görev yapmaya başlamış, aynı hastanenin Çocuk ve Ergen Ruh Sağlığı ve Hastalıkları eğitim kliniğini kurmuştur. Aynı süre içinde Erenköy Ruh ve Sinir Hastalıkları Eğitim Araştırma Hastanesi’nin Çocuk ve Ergenlerde Madde Bağımlılığı Kliniğini (ÇEMATEM) yönetmiştir. Doç.Dr Seher AKBAŞ, mesleki çalışmalarına İstinye Üniversitesi Hastanesi’nde devam etmektedir.

Doç.Dr Seher AKBAŞ, Türk Tabipleri Birliği Samsun Tabip Odası, Çocuk ve Gençlik Ruh Sağlığı Derneği, 2011-2013 Yeterlilik Yürütme Kurulu Üyesi, Yeterlilik Sınav Alt Komisyonu Üyesi, Türkiye Psikiyatri Derneği üyesidir.