Doğumda Epidural Hakkında Bilmek İstedikleriniz

Halk arasında “ağrısız doğum” ve “prenses doğum” olarak da tanımlanan Epidural Analjezi, geliştirilmiş yeni ilaç ve teknikler sayesinde doğum sırasında oluşan ağrıyı büyük ölçüde ortadan kaldırıyor. ‘Normal’ doğum yapmak isteyen anneler için bir nimet mi yoksa itmeyi azalttığı için bir engel mi?

Annenin doğum sırasında fazla acı çekmesi, bazı anne adaylarında fizyolojik stres oluşmasına, bazılarında ise kan basıncının ve kalp atım hızının fazla yükselmesi yüzünden olumsuz sonuçlar doğurabiliyor. Amerikan Hamilelik Enstitüsüne göre Birleşmiş Devletlerdeki doğumların en az %50’sinde kullanılan “Epidural Analjezi” yöntemini Anestezi ve Reanimasyon Uzmanı Doç. Dr. Güray Demir’den dinliyoruz.

Rahim ağzı açıklığı 4 cm olmalı

Doğum eyleminin başlaması ile rahim kasılmaları şiddetlenerek düzenli hale geliyor. Kasılmalar rahim ağzının açılmasına neden olur. Genellikle doğum için uygulanacak “Epidural Analjezi” rahim ağzı açıklığının 4 cm olduğu zaman uygulanmaya başlanır.

Daha önceden uygulanması doğum süresinin uzamasına, daha geç uygulanması ise hem annenin gereksiz yere ağrı çekmesine neden olur, hem de işlemin yapılabilmesi için hareketsiz kalması gereken kişinin hareket etmeden duramamasına neden olarak işlemin başarısız olmasına yol açar.

Doğum boyunca uygun dozda ilaç

Epidural Analjezi omurilik içinde bulunan, içinde karın, kalça ve bacakları ait sinir köklerinin olduğu epidural aralığa ince bir katater yardımı ile lokal anestezik ilaçların uygulanması ile sağlanır.

İşlemi yapacak olan anestezi hekimi işlem öncesinde anne adayı ile görüşüp işlemin nasıl yapılacağını anlatır. Annenin hem sözel hem de yazılı onayı alınır. Oturur ya da yan yatar pozisyonda işlemin yapılacağı bel bölgesinin dezenfeksiyonu sağlanır.

Bölgesel anestezi sağlandıktan sonra işlem için özel üretilmiş bir iğne yardımı ile bel omurlarının arasından epidural aralığa ulaşılır. İşlem için tasarlanmış katater, epidural boşluğa yerleştirilip işlem sonlandırılır. Kataterin ucu omuz bölgesinde uygun bir yere yapıştırılır. Sonrasında gerekli ilaç miktarı katater yardımıyla uygulanır. İlaç uygulamasına annenin taşıyabileceği özel bir otomatik pompa yardımı ile ağrının şiddetine göre doğum bitene kadar devam edilir. Hatta doğum sonrasında olabilecek ağrılar için de ilaç uygulamasına devam edilebilir. Ağrısız doğum için yapılan epidural katater yerleştirilmesi anne için ağrısız ve rahat bir uygulamadır.

Epidural’in Faydaları nelerdir?

Epidural Analjezi sayesinde;

Etkin bir ağrı tedavisi yapılır.
Hareket kısıtlılığına neden olmaz.
Psikolojik rahatlama sağlar.
Kas spazmlarını engelleyerek doğumu rahatlatır.
Doğum kesisi (epizyotomi) açılan durumlarda epizyotominin açılması ve tamiri esnasında duyulan ağrıyı giderir.
Gerekli olduğunda sezeryan anestezisi için de kullanılır. Genel anesteziye gerek olmadan sezeryan yapılmasına imkan verir.
Doğum sonrasında annenin yorgun, bitkin olmasını engeller.
Annenin çabucak bebeği ile ilgilenmesine ve onu emzirmesine olanak verir.

Epidural Kimlere uygun değildir?

Epidural Analjezi’nin sakıncalı olduğu durumlar çok azdır ve çoğu durumda başarıyla uygulanabilir. Pıhtılaşma bozukluğu olan, aşırı sıvı kaybı, aşırı kanama ya da diğer nedenlere bağlı tansiyonu düşük olan, kullanılacak anestezi maddelerine alerjisi olan, uygulamanın yapılacağı bölgede enfeksiyonu olan anne adaylarına epidural analjezi uygulanamaz.

Aşırı kilo almış ve omurilikteki yapısal sorunları olan kişilerde teknik olarak epidural analjezi uygulaması mümkün olmayabilir.

Epidural’in Riskleri nelerdir?

Genel kanının aksine tecrübeli hekimler tarafından uygulandığında Epidural Analjezinin yan etki ve riskleri son derece azdır.

En sık görülen yan etki tansiyon düşüklüğüdür. Yeterince sıvı tedavisi ile tansiyon düşüklüğü önlenir.
İşlem sırasında epidural iğnenin omurilik sıvısının olduğu alana girmesi sonucu spinal anestezi oluşabilir. Bu durumda belden aşağısı tamamen uyuşur ve hareket edemez. Bu durum geçici bir süreçtir.
Doğum sonrası baş ağrısı olabilir. Oluşabilecek baş ağrısı yeterli sıvı ve kafein içeren içecekler alınarak istirahat ile geçer. Tedavi edilmese bile 7-15 gün içinde kendiliğinden, iz bırakmadan geçer.
Doğumun ikinci evresinde uzama görülebilir. Annelerin bebeği itme güdüsünde azalma meydana gelebileceği için forseps ya da sezeryan doğum yapma olasılığı artabilir.
Kesin kanıtlanmasa da bazı araştırmalar doğumdan sonra bebeğin göğsü tutma ve emmesinde güçlük yaşayabileceğini belirtmektedir.
Nadiren idrar yapmada zorluk görülebilir.
Nadiren kateter takılan yerde enfeksiyon gelişebilir.

Epidural Analjezi uygulanan kişilerde komplikasyonlar sık mıdır?

Korkulanın aksine oldukça nadirdir. Epidural Analjezi uygulanmış kişilerde bacaklarda güçsüzlük veya idrar tutamama gibi geçici istenmeyen norolojik sonuçlar yaklaşık 200 bin kişide 1, işleme bağlı enfeksiyon yaklaşık 150 bin kişide 1, kalıcı nörolojik hasarlar ise yaklaşık olarak 250 bin kişide sadece 1 kişide görülür.

Ağrısız doğum amacıyla anneye verilen ilaçların bebeğe zararı dokunur mu?

Bu ilaçlar bölgesel uygulandığı için bebeğe herhangi bir etki oluşturacak düzeyde geçmez. Geçebilecek eser miktardaki ilaç ise bebeğin karaciğer ve böbreği tarafından hızlıca yok edilir. Sonuçta uygulanan ilaçların bebeğe olumsuz bir etkisi yoktur.

Epidural analjezi bel fıtığı olanlar ya da bel ağrıları çeken hastalara uygulanabilir mi?

Epidural Analjezi bel fıtığı ameliyatları için de uygulanan bir anestezi yöntemidir. Bel fıtığı olan hastalarda mevcut hastalığa ek bir zarar vermez. Epidural anestezi yapılsa da yapılmasa da doğum sonrası her 3 kadından birinde bel ağrıları olur; bu durum hamileliğe bağlı vücudun ağırlık merkezinin değişmesi ile ilgilidir. Bel bölgesinde bir problem yoksa epidural anestezi uygulanması ek olarak bir bel ağrısı oluşturmaz.