Alerji ile Başa Çıkma Yolları

Prof. Dr. Ahmet Akçay ile son yıllarda sık sık karşılaştığımız alerji sorunu ile ilgili konuştuk. Bebedu’nun sorularını yanıtlayan Prof. Dr. Akçay; alerjinin tanısından tedavisine, besin alerjisinden evcil hayvanlara annelerin merak ettiği birçok soruya açıklık getirdi.

Ahmet Bey merhabalar;

Kısaca biz neye “alerji” ve “alerjen” diyoruz?

Çevremizde bulunan alerjenlerin vücudumuzda anormal bir tepki vermesine alerji diyoruz. Alerjen ise çevrede bulunan ve vücudumuzda alerji yapabilen polen, küf, ev tozu içindeki mitelar, ilaçlar, besinler gibi maddelere de alerjen diyoruz.

 

0-6 yaş grubu çocuklarda sıklıkla hangi alerji türlerine rastlanıyor?

6 yaşından küçük çocuklarda astım, alerjik nezle, kurdeşen, egzama, besin alerjisi en sık görülen alerjik hastalıklardır. Bunun dışında bu yaş grubunda ilaç alerjileri, böcek alerjileri de sıklıkla karşımıza çıkabilmektedir.

 

Alerji genetik olabilir mi?

Alerji kesinlikle genetik bir hastalıktır. Ailede alerjik hastalık olanlarda alerji gelişmesi çok daha kolay olmaktadır. Ancak bazen genetik olarak alerjiye eğilimi olmayan çocuklarda da çevresel faktörlerin etkisi ile alerji gelişebilmektedir.

 

0-6 yaş grubu çocukları alerjik hastalıklardan korunmanın yolları nelerdir?

Alerjik hastalıklardan korunmak için öncelikle alerjiye eğilimi olan annelerin normal doğumu tercih etmeleri alerjiden koruyan önemli bir faktördür.

Gereksiz antibiyotik kullanmamak, obeziteden kaçınmak, fast-food gıdalar yerine daha doğal gıdalar tercih etmek, hava kirliliğinden kaçınmak, özellikle nemli olan yani deniz kenarında olan şehirlerde odada tekstil ürünleri azaltmak, çarşafları 60 derecede kokusuz deterjanlarla yıkamak faydalı olacaktır.

 

Ev içinde ne tip önlemler almak lazım?

Ev içinde özellikle kokusuz ürünlerle temizlik yapılması ve çamaşır deterjanı kullanılması faydalı olur.

Evde hayvan beslenecekse çocuğun doğumundan önce evcil hayvanın eve gelmesi faydalı olur. Evde çamaşır kurutulmaması, alerjiye eğilimli ve deniz kenarındaki şehirlerde yaşayan çocukların odalarında halı ve kilim bulundurulmaması ve çarşafların en az 60 derece yıkanması faydalı olabilir.

 

Bebek giysilerini yıkamak için önerileriniz var mı, ayrı yıkamak, özel bir ürünle yıkamak gibi?

Bebek giysilerinin yıkanması özellikle egzama veya alerjik çocuklarda önemlidir. Egzamalı çocukların yün kıyafet yerine pamuklu kıyafet kullanması, 60 derece yıkanıp ütülenmesi, kokusuz deterjanlarla yıkanması ve çift durulama yapılması faydalı olur.

 

Alerji tanısı nasıl konuyor?

Alerji tanısı doğumdan 18 yaşına kadar olan çocuklarda çocuk alerji uzmanlarınca ve 18 yaşından büyüklerde yetişkin alerji uzmanlarınca konulmaktadır. Teşhis için bu konuda eğitim alınması çok önemlidir. Tek başına alerji testleri tanı koydurmaz. Alerji testlerinin doğru teknikle yapılıp doru yorumlanması doğru teşhis ve tedavide önemlidir. Alerji testleri, solunum fonksiyon testleri ve kan testleri tanıda yardımcı olan tetkiklerdir.

 

Boşu boşuna gıda intolerans testi yaptırmayın

 

Piyasada birçok alerji testi var, bunlarla ilgili ne düşünüyorsunuz?

Gıda intolerans testi adı altında yapılan alerji testleri kesinlikle alerjiyi göstermez. Boşuna yapılan testlerdir. Ciltten yapılan alerji testleri daha doğru sonuç vermekle birlikte kesinlikle alerji uzmanlarının değerlendirilmesi ve aşı tedavisi gerekip gerekmediğinin kararının verilmesi gerekir. Çünkü alerji testleri konusunda ve alerji aşıları konusunda tek eğitim alan uzmanlar alerji uzmanlarıdır.

 

Bebeklerde besin alerjisi önemli bir konu. Besin alerjileri hakkında bilgi verebilir misiniz?

Besin alerjisi çocuklarda sık görülen alerjik bir hastalıktır. Özellikle 2-3 yaşından küçük her 12 çocuktan birinde besin alerjisi görülür.

Kendini egzama, vücutta kızarma, kaşıntı, kakada sümüklenme, kakada kan, kabızlık, kusma gibi belirtilerle göstermektedir. Besin alerjisi testi 1-2 aylıktan itibaren yapılabilmektedir. 3 yaşından önce ciltten alerji testi yapılması söylemi kesinlikle yanlıştır.

Besin alerjileri genellikle 3 yaşından sonra büyük oranda düzeldiği için alerji testi gıdalara bağlı yapılmasına gerek olmamaktadır. Asıl gerekli olan zaman 3 yaşından öncedir.

 

Alerjinin tespitinin ardından tedavi yöntemleri nelerdir?

Tedavide korunma yöntemi, ilaç tedavisi ve alerji aşı tedavisi mevcuttur. Korunma alerji hastalıklarının tedavisinde çok önemli olup alerji ilaçları da alerji belirtilerini tedavi etmektedir. Alerji aşıları ise alerji belirtilerini ortadan kaldırıp, ilaç ihtiyacını ortadan kaldırmakta ve hayat kalitesini artırmaktadır.

 

Bir de evcil hayvan konusu. Evcil hayvan sahibi oldukları takdirde birçok alerji türüyle karşılaşacaklarını düşünen aileler var; bu konuda neler söylemek istersiniz?

Evcil hayvan beslenecekse özellikle alerjiye genetik olarak eğilimli ailelerin çocuk doğmadan önce evcil hayvan almalarında fayda vardır. Evcil hayvan beslemek alerji gelişme riskini artırabilmekle birlikte genetik olarak alerjiye eğilim yoksa alerji gelişme riski düşük seviyede olacaktır.

 

Süt alerjisi yaklaşık olarak bebeklerin yüzde kaçında rastlanan bir olay? Yerine ne öneriyosunuz?  Eşek sütünden sıkça bahsediliyor… 

Süt alerjisi 2 yaşından küçük çocukların her 12 çocuğun birinde görülmektedir. Aslında sık görülen bir alerjik sorundur. Süt alerjisi olan çocuklara aileler sıklıkla keçi sütü vermekteler. Ancak keçi sütü süt alerjisi olan çocuklarda önerilmez. Çünkü inek sütü alerjisi olan çocukların %90’nında keçi sütüne de alerji vardır. Koyun sütüne ve diğer hayvan sütlerine de alerji olma olısılığı çok yüksektir. Bu nedenle inek sütü alerjisi olan çocuklara diğer hayvanların sütleri de önerilmez.

 

İnek sütüne alerjisi olan çocuklarda eşek sütü ve deve sütü en az alerjik olan sütlerdir. Ancak eşek sütü ve deve sütüne karşı alerji olasılığı yaklaşık %10 civarındadır . Bu nedenle bu sütlere de alerji testi yapıp alerji olmadığı anlaşılmadan bu sütlerin inek sütü alerjisi olan çocuklara verilmesi son derece yanlıştır.

 

Astım ile alerji neden bir arada anılıyor? 

Astım hastalığının nedeni çocuklarda sıklıkla alerjiye bağlı gelişir Bu nedenle de astım hastalığına alerjik astım da denilmektedir.

 

Alerji şiddeti değişen şekillerde tüm çocuklarda ara ara çıkan bir durum mudur? 

Genetik yatkınlığı olan çocuklarda çevresel faktörler nedeniyle alerji gelişmektedir. Çevresel faktörler günümüzde fazlasıyla mevcut olduğu için çocuklarda son yıllarda alerjik hastalıklar çok sık görülmektedir. Hava kirliliği, gereksiz antibiyotik kullanımı, sezaryen doğum, trafik, besinlerdeki hormonlar ve toksik maddeler gibi birçok faktör bu artisan nedenler arasındadır.

 

Temizlik malzemeleri ile alerji ilişkisi nedir?

Temizlik malzemeleri gerek cilde temas yoluyla cilt bariyerini bozması gerekse kokusu nedeniyle akciğerlerde bronşlarda daralmaya neden olması nedeniyle alerjik hastalıkların belirtilerini tetikler. Özellikle astımlı çocukların akciğerleri çok hassas olup keskin kokular bronşlarda daralma yapar ve bu da öksürük hırıltı ve nefes sıkışmasına neden olabilir.

 

Çok teşekkür ederiz.

 

 

PROF DR AHMET AKÇAY KİMDİR?

İstanbul Tıp Fakültesinde eğitimini tamamlayan Prof. Dr. Ahmet Akçay, Çocuk Sağlığı ve Hastalıkları Uzmanlığı ile birlikte Çocuk Alerjisi, Çocuk İmmünolojisi, Çocuk Göğüs Hastalıkları gibi birçok alanda da uzmanlığa sahip değerli doktorlarımızdandır.

Denizli’de doğan ve ilk orta ve lise öğrenimini Denizli’de tamamlayan Ahmet Akçay Denizli Anafartalar Lisesi’nden birincilikle mezun oldu. İstanbul Üniversitesi İstanbul Tıp Fakültesi’ni bitirdikten sonra İstanbul Üniversitesi İstanbul Tıp Fakültesi’nde Çocuk Sağlığı ve Hastalıkları ihtisası yaparak uzman oldu. Uzmanlık tezini çocuklarda resüsitasyon sonuçlarıyla ilgili olarak yaptı. 2003 yılında İstanbul Üniversitesi İstanbul Tıp Fakültesi Çocuk Sağlığı ve Hastalıkları Anabilim Dalı Çocuk Alerji ve Göğüs Hastalıkları Bilim Dalı’nda çalışmaya başladı. Çocuklarda astım, alerji hastaları, kistik fibrozis, zatüre, bronşektazigibi Çocuk Alerjik Hastalıklar ve Çocuk Göğüs Hastalıkları konularında çalıştı ve bu konularda çalışmalar yaptı. Bu konudaki çalışmalarını uluslararası önemli dergilerde yayımlatmayı başardı. 2008 yılında Çocuk Alerjisi Uzmanlık diplomasını aldı. 2012 yılında Çocuk İmmünolojisi ve Alerjik Hastalıklar Uzmanlık diplomasını ve 2013 yılında Çocuk Göğüs Hastalıkları Uzmanlık diplomasını aldı. 2013 yılından beri İstanbul Liv Hospital Çocuk Alerji ve Astım Bölümü ve Çocuk Göğüs Hastalıkları Bölümü sorumlu doktoru olarak çalıştı.

İstanbul Alerji Merkezini kurarak hem çocuk hem de yetişkin alerjisi ile ilgili hastaların tedavisini bu merkezde yapmaktadır. Ayrıca Okan Üniversitesi Hastanesinde, Çocuk Alerji ve Astım Bölümü ve Çocuk Göğüs Hastalıkları Bölümü sorumlu doktoru olarak çalışmalarını yürütmektedir.

2014 yılında Amerika’nın en iyi çocuk hastanelerinden birisi olarak gösterilen Cincinnati Children Hospital’de Pediatric Allergy and Immunology bölümünde Prof. Dr. Amal Assa’ad ile birlikte ziyaretçi bilim adamı olarak çalıştı. Bu ziyaret sırasında çocuklarda astım, besin alerjileri, besin yükleme testleri, immunoterapi yöntemleri, ilaç alerjileri, ayrıntılı solunum fonksiyon testleri ve solunum provakasyon testleri, egzama hastalıkları konusunda Amerika’da uygulanan teknik ve tedavi yöntemleri ile ilgilendi. Cincinnati Children Hospitalda Pediatric Pulmonology bölümü tarafından dünyanın önde gelen pediatrik pulmologlarından Prof. Dr. Robert Wood tarafından organize edilen 4 günlük bronkoskopi kursuna katıldı.  2014 Eylül ayında Profesör oldu.

Üye olduğu dernekler arasında Çocuk Alerji ve Astım Akademisi (Yönetim Kurulu Üyesi), Ulusal Alerji ve Klinik İmmünoloji Derneği, Milli Pediatri Derneği, Türk Pediyatri Kurumu, Toraks Derneği bulunmaktadır.

 

Sahip Olduğu Diplomalar

• Tıp Diploması (İ.Ü.İstanbul Tıp Fakültesi)
• Çocuk Sağlığı ve Hastalıkları Uzmanlık Diploması (İ.Ü.İstanbul Tıp Fakültesi)
• Çocuk Allerjisi Uzmanlık Diploması (İ.Ü.İstanbul Tıp Fakültesi)
• Çocuk İmmünolojisi ve Allerji Hastalıkları Uzmanlık Diploması (İ.Ü.İstanbul Tıp Fakültesi)
• Çocuk Göğüs Hastalıkları Uzmanlık Diploması (İ.Ü.İstanbul Tıp Fakültesi)
• Doçentlik Diploması
• Profesörlük Diploması

 

ÖDÜLLERİ

• Tamay Z, Akçay A, Babayiğit Hocaoğlu A, Demir F, Tahtakesen TN ve Güler N. Beslenme alışkanlıklarının atopic dermatite etkisi. 8. Ulusal Çocuk Solunum Yolu Hastalıkları Kongresi Konuşma Özetleri ve Bildiriler Özet Kitabı, 165 (PS-71), Çeşme, 2013. Poster üçüncülüğü ödülü almıştır.
• Yüksel H, Can D, Reisli İ, Uzuner N, Orhan F, Cevit Ö, Tahan F, Canıtez Y, Kuyucu S, Bingöl-Boz A, Akçay A,Yılmaz Ö, “Çocukluk Çağı Atopik Dertmatitinin Özellikleri ve Prognozu: Türkiye’de Çok Merkezli Bir Çalışma”, XVI. Ulusal Alerji ve Klinik İmmunoloji Kongresi, Özet Kitabı, 72 (P099), Kıbrıs, 2008. Poster üçüncülüğü ödülü almıştır.
• (Öneş Ü., A. Akçay, Tamay Z. ve N. Güler) “İstanbul ilindeki okul çocuklarında astım ve semptomlarının artan prevalansı (ISAAC faz III), I. Uludağ Pediatri Kış Kongresi’nde (20-23 Şubat 2005, Bursa). Poster üçüncülüğü ödülü almıştır.

 

AKADEMİK GÖREVLERİ

Çocuk Alerjisi ve Astım Akademisi Yönetim Kurulu Üyesi

Yayın Kurulu Üyesi, Puader Uzmanlık Akademisi Dergisi

Yayın Kurulu Üyesi, Astım Alerji İmmünoloji Dergisi

Genel Sekreter, Çocuklarda Solunum Yolu Hastalıklarına Güncel Yaklaşımlar Sempozyumu, Denizli, 2005.

Düzenleme Kurulu, IV. Ulusal Çocuk Solunum Yolu Hastalıkları Kongresi, İstanbul, 2006.

Kongre İletişim Sorumlusu, VI. Ulusal Çocuk Solunum Yolu Hastalıkları Kongresi, İstanbul, 2010.

Düzenleme Kurulu ve Sempozyum Sekreteri, Ulusal Çocuk Astım, Allerji ve Solunum Yolu Hastalıkları Sempozyumu, Gaziantep, 8 Ekim 2011

Kongre Bilimsel Kurul Üyesi, 7. Çocuk Alerji, Astım ve Solunum Yolu Hastalıkları Kongresi, Eskişehir, 2012

Kongre Bilimsel Kurul Üyesi, 8. Çocuk Alerji, Astım ve Solunum Yolu Hastalıkları Kongresi, İstanbul, 2013